Niespokojny sen niemowlaka, rzucanie się po łóżku w nocy, krzyk... Przyczyny i sposoby zapobiegania

Niespokojny sen niemowlaka, wiercenie się, pokrzykiwanie i stękanie, płacz i wybudzanie co kilkanaście minut… Takie rzeczy się zdarzają w różnych okresach życia dziecka. Sprawdź, jak wyeliminować problemy ze snem niemowlęcia.

Noworodki przesypiają większą część doby. To w zasadzie prawda, ale… budzą się maksymalnie co trzy godziny na posiłek, przytulenie, zmianę pieluszki. Takie wybudzanie jest najzupełniej naturalne.

Ale co zrobić, jeśli niespokojny sen niemowlęcia w widoczny sposób męczy maluszka (nie mówiąc już o Tobie)? Przede wszystkim zachowaj spokój. Odetchnij głęboko i wypróbuj poniższe porady.

W skrócie:

1. Niespokojny sen niemowlaka może wynikać z niezaspokojenia podstawowych potrzeb: głodu, zimna, przegrzania, potrzeby przytulenia.

2. Niemowlę śpi niespokojnie także w okresach wzmożonego rozwoju (tzw. skoki rozwojowe) i regresu snu.

3. Aby poradzić sobie z niespokojnym snem niemowlęcia możesz wypróbować: spowijanie, szumiące dźwięki.

Dlaczego niemowlę śpi niespokojnie w nocy?

Najczęstsze przyczyny zaburzeń snu u niemowlęcia to przebodźcowanie w ciągu dnia (szczególnie wieczorem), nieodpowiednia temperatura w sypialni (najczęściej jest zbyt ciepło, ale zaraz do tego dojdziemy), hałas lub nadmierne światło, katar, a także (w przypadku noworodków) niewystarczające opatulenie.

Wybudzanie ze snu niemowlęcia może wynikać też z etapu rozwoju – skoki rozwojowe, ząbkowanie, to momenty, w których dziecko ma inne priorytety niż spokojny sen.

Rzadziej przyczyną płaczu i niespokojnego snu niemowlaka są różnego rodzaju dolegliwości i choroby.

Niespokojny sen niemowlaka z przebodźcowania? Rytuały

Wieczorny rytuał to doskonała metoda na wyciszenie niemowlęcia przed pójściem spać. Powtarzanie pewnych czynności pozwala także na nauczenie go, kiedy jest dzień, a kiedy noc. Dla noworodka nie jest to takie oczywiste!

Rytm snu dziecka i wydłużenie spania w nocy będzie się stabilizować dopiero około 5–6 miesiąca życia4. Do tego czasu trzeba się uzbroić w cierpliwość. Nie znaczy to jednak, że nie można próbować zachęcać malucha do dłuższych drzemek w nocy już od samego początku.

Jak może wyglądać przykładowy rytuał zasypiania niemowlęcia:

1. Kąpiel.

2. Masażyk.

3. Świeże śpioszki i pielucha.

4. Karmienie.

5. Mycie ząbków lub przemywanie dziąsełek.

6. Odłożenie do łóżeczka.

Jola, mama dwójki dzieci, z którą zapytałam o wieczorne rytuały, przyznała: „Szczerze mówiąc, jedno z moich dzieci ma już siedem lat i nadal potrzebuje bardzo podobnego wieczornego rytuału przed pójściem spać. Dla moich kilkulatków rytuał wydłuża się o dobranockę na początku i czytanie książki na końcu”.

Jaka temperatura powinna być w sypialni niemowlęcia?

Tutaj eksperci są zgodni… Temperatura nie powinna być za wysoka. Problem w tym, że nie ma oficjalnych rekomendacji co do konkretnej temperatury. Badania podają różne poziomy, ale zazwyczaj3 są zgodne co do tego, że optymalna temperatura w nocy nie powinna wynosić powyżej 20 st. C.

Latem pokój można schładzać za pomocą wiatraka (nie wiejemy bezpośrednio na dziecko). Jeśli dziecko zaczyna mieć chłodny karczek, spowijamy go w cieplejszy kocyk albo ubieramy w śpiworek.

Warto dobrać śpiworek do potrzeb dziecka (zmarzlaki już jesienią chętnie dadzą się opatulić kocykiem merino, ale są i takie dzieci, które preferują bambusowy kocyk przez cały rok):

• superciepłe i lekkie kocyki z wełny merino,

• oddychające kocyki bambusowe,

• letnie śpiworki do spania 1,5 TOG,

• całoroczne śpiworki do spania 2,5 TOG.

Zobacz też:

• Jak ubierać dziecko do snu. Poradnik

Jakie dźwięki pozwolą niemowlęciu zasnąć?

Są różne szkoły. Niektóre mamy przyzwyczajają niemowlę do spania w przeróżnych, także głośnych, warunkach. Zamysł jest taki, że później w czasie drzemki dziecka będzie możliwość normalnego funkcjonowania i nie trzeba będzie stąpać na palcach. Nie każde dziecko uda się jednak do tego przekonać.

Warto do usypiania wypróbować przeróżne szumiące przedmioty: pralkę/suszarkę/okap/odkurzacz (u nas sprawdziło się puszczanie szumu morza z telefonu, ale trzeba uważać, żeby nie świecić dziecku ekranem).

Czy zaciemniać  pokój niemowlęcia na czas drzemki?

I tutaj zdania są podzielone. Niektóre mamy zakładają nieprzepuszczalne rolety i zasłaniają je, kiedy tylko dziecko ziewnie. I jest to pewien pomysł. Może mieć jednak pewne minusy.  Całkowite zaciemnienie na pewno będzie korzystne w nocy, aby przyzwyczajać dziecko do tego, że właśnie wtedy jest czas na najdłuższy w ciągu doby sen. Natomiast w czasie drzemek wiele zależy od dziecka. Jeśli niemowlę nie może zasnąć, kiedy jest zbyt jasno – sprawdź, czy grubsze zasłony pomogą w tej sytuacji.

Niespokojny sen niemowlaka – a może to regres snu?

Inną przyczyną problemów ze snem niemowlaka może być tzw. regres snu. Ma to związek z nowym etapem rozwojowym dziecka.

Regres snu występuje ok. 4, 6, 8/10 i 12 miesiąca życia. Wtedy maluchy np. zaczynają więcej kojarzyć z otaczającego je świata, przewracać się na boki, siadać, chodzić… To sprawia, że tuż przed osiągnięciem nowej umiejętności mogą pojawić się problemy ze snem. Nie powinny jednak trwać dłużej niż 1–2 tygodnie.

Nie znaczy to, że nie możesz wypróbować poniższych sposobów na uspokojenie niemowlęcia.

Co zrobić gdy niemowlę śpi niespokojnie?

Lista rzeczy do zrobienia krok po kroku, kiedy niemowlę śpi niespokojnie lub nie może zasnąć:

1. Jeśli niemowlę nie śpi i płacze: Upewnij się, czy nie jest głodne.

2. Sprawdź, czy ma czystą pieluszkę.

3. Przytul niemowlę. Maluchy potrzebują wieczorem bliskości. Kiedy już utulisz niemowlaka, wypróbuj trik, który opisuję poniżej (spowijanie).

4. Jeśli niemowlę wierci się, marudzi, nie może zasnąć: Dotknij karczku dziecka, aby sprawdzić, czy nie jest spocony. Jeśli tak – zdejmij jedną warstwę okrycia lub zmień kocyk na cieńszy. Pamiętaj, że to zbyt wysoka temperatura negatywnie wpływa na głębokość snu, a nie zbyt niska2.

5. W okresie grzewczym: Połóż mokrą ściereczkę lub pieluszkę na kaloryferze, aby zwiększyć wilgotność powietrza. Powinna wahać się między 50 a 70%. Ale uwaga, jeśli jest za ciepło, to nie nawilżaj dodatkowo powietrza!

6. Zasłoń okna, zgaś lampkę. Niemowlęta nie boją się ciemności, tego typu lęki pojawiają się dopiero u kilkulatków [xxx źródło]

7. Ogranicz hałas albo wręcz przeciwnie: włącz coś szumiącego.

Spowijanie (swaddling), owijanie, opatulanie, czyli jak uśpić niemowlę

Spowijanie (swaddling) to metoda opatulania noworodka i niemowlaka w dość ciasny becik znana od zamierzchłych czasów matkom na całym świecie. Wystarczy do tego kocyk lub otulacz. Okazuje się, że przez wieki znano się na rzeczy. Z badań1 jasno wynika, że spowijanie niemowlęcia sprawia, że maluch szybciej się uspokaja i dłużej śpi.

Jak prawidłowo owinąć niemowlę krok po kroku?

Krok 1. Ułóż kocyk jednym rogiem w górę.

Krok 2. Niemowlę połóż na kocyku z główką w tym górnym rogu.

Krok 3. Chwyć za prawy róg koca i wsuń pod lewy bok dziecka.

Krok 4. A lewy róg koca podwiń pod prawy bok.

Uwaga: Aby sprawdzić, czy dziecko nie jest opatulone zbyt mocno ani zbyt lekko …

Zwróć uwagę, aby nie spowijać kocykiem nóżek noworodka. Dopóki nie zostanie zbadane pod kątem rozwoju stawów biodrowych trzeba z nimi naprawdę uważać.

Ważne! Spowijanie kończymy w momencie, kiedy niemowlę zaczyna samodzielnie przewracać się na bok.

Zobacz też:

• Jak uśpić noworodka? 7 sposobów na usypianie dziecka

Niespokojny sen niemowlaka a choroby

Niespokojny sen dziecka może być również wywołany przez przeróżne dolegliwości:

• kolkę,

• ząbkowanie,

• ból brzuszka,

• zaparcia lub wzdęcia,

• zapalenie ucha,

• katar i zatkany nos,

• początki infekcji.

Ale nie bez powodu piszemy o tym na samym końcu. Zdenerwowany rodzic, martwiący się o to, czy dziecko nie jest chore (bo płacze lub niespokojnie śpi), ma mniejsze szanse na uspokojenie niemowlęcia.

Zacznij od powyższych sposobów na uspokojenie dziecka. Jeśli podejrzewasz któreś z powyższych przyczyn, skonsultuj się z pediatrą.

A jakie są Twoje sposoby na niespokojny sen u niemowlęcia? Podziel się nimi w komentarzu!

FAQ

Ile czasu powinno spać niemowlę?

Noworodek powinien budzić się co trzy godziny na małe co nieco.  Ale w sumie w pierwszym miesiącu życia śpi aż 14–17 godzin na dobę. Trzymiesięczne dziecko potrzebuje zaledwie o godzinę mniej snu.

Co oznacza, jak dziecko śpi z rękami do góry?

Spanie „na rozgwiazdę” jest urocze, ale nie ma dowodów, aby świadczyło o czymkolwiek. Niemowlę po prostu śpi i jest rozluźnione. A to może cieszyć.

W jakiej pozycji powinno spać niemowlę?

Zgodnie ze wszystkimi zaleceniami noworodki i niemowlęta powinny spać na plecach, bez kołdry ani poduszki. To zmniejsza ryzyko SIDS (zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej). Aby ułatwić dziecku zaśnięcie, można odkładać go do łóżeczka na boku – ale kiedy zaśnie, powinno się go przełożyć delikatnie na plecki.

Dlaczego niemowlę wierci się podczas snu?

Czasem niemowlę nie budzi się w nocy, ale postękuje, wierci się, stęka, wymachuje rączkami i nóżkami przez sen. Sen niemowlęcia jest zazwyczaj płytszy niż sen dorosłego.

Co wtedy robić? Większość matek, z którymi rozmawiałam jest zgodna: Dopóki się nie zbudzi – lepiej go nie ruszać. Jeśli faktycznie dziecko jest głodne, zimno mu, czy czuje jakikolwiek dyskomfort – prędzej czy później się zbudzi i nam o tym dobitnie zakomunikuje.

Bibliografia:

1. Bregje E. van Sleuwen, MSc; Adèle C. Engelberts, MD, PhD; Magda M. Boere-Boonekamp, MD, PhD; Wietse Kuis, MD; Tom W.J. Schulpen, MD; Monique P. L'Hoir, MSc, PhD „Swaddling: A Systematic Review” [w:] Pediatrics (2007) 120 (4): e1097–e1106. https://doi.org/10.1542/peds.2006-2083

2. Kazue Okamoto-Mizuno, Koh Mizuno „Effects of thermal environment on sleep and circadian rhythm” [w:] J Physiol Anthropol. 2012 May 31;31(1):14. https://doi.org/10.1097/EDE.0000000000000703

3. Coleman-Phox, K., Odouli, R., & Li, D. K. (2008). „Use of a fan during sleep and the risk of sudden infant death syndrome” [w:] Archives of Pediatrics & Adolescent Medicine, 162(10), 963–968. https://doi.org/10.1001/archpedi.162.10.963

4. „Development of infant and toddler sleep patterns: Real-world data from a mobile application” (2016) [w:] Journal of Sleep Research 25(5). https://doi.org/10.1111/jsr.12414